Οι Πύλες της Καστροπολιτείας (Μέρος 2ο)

 

4^ο Διάζωμα: Άνω πόλη ή Νεόκαστρον ή Βεζύρ Τζαμί

Το διάζωμα αυτό εκτείνεται πάνω από την συνοικία του λιμανιού. Η βενετσιάνικη ονομασία του Νεόκαστρον δείχνει ότι οι οχυρώσεις του έγιναν από τους Βενετούς και είναι νεώτερες των τριών υψηλοτέρων διαζωμάτων,  που υπήρχαν ήδη κατά την βυζαντινή εποχή. Επί Οθωμανικής κυριαρχίας ήταν γνωστό και ως Βεζύρ Τζαμί, από το ομώνυμο ισλαμικό τέμενος που βρισκόταν στην περιοχή. Το 4^ο διάζωμα επικοινωνεί με το 5^ο μέσω της λεγόμενης Σιδερόπορτας ενώ βορειοανατολικά υπάρχει έτερη πύλη, η λεγόμενη Φαλτσόπορτα, με την οποία επικοινωνεί με τον έξω κόσμο.

4.1 Σιδερόπορτα

Στρατηγικής σημασίας πύλη που ενώνει το πέμπτο με το τέταρτο διάζωμα του κάστρου. Δεν είναι ορατή από την θάλασσα καθώς κρύβεται πίσω από έναν τριγωνικό πύργο, στον οποίο διασώζεται θυρίδα για τοποθέτηση ελαφρού πυροβόλου (εικ. 1). Διασώζεται, επίσης, το ένα φύλλο της ξύλινης πόρτας, η οποία ενισχύεται με μεταλλικά ελάσματα, καρφωμένα με πλατυκέφαλα καρφιά (εικ. 2).

 Η πύλη διαθέτει καταχύστρα, στην βάση της οποίας υπάρχει οριζόντιο μαρμάρινο υπέρθυρο με ανάγλυφο διάκοσμο. Στο κέντρο του υπάρχει ιταλικός θυρεός του τύπου Scudo a testa di Cavalo, πλαισιωμένος από κέρατα της Αμάλθειας, με τα οποία συνδέεται με γιρλάντες (εικ. 3). Παρόμοιος ανάγλυφος διάκοσμος υπάρχει και στις παραστάδες της πόρτας. Από την τεχνοτροπία της σύνθεσης προκύπτει ότι είναι έργο του 15^ου αιώνα (πρώιμη ιταλική Αναγέννηση) .  Τα ανάγλυφα αυτά έχουν τοποθετηθεί στην κατασκευή σε δεύτερη χρήση, καθώς η σημερινή μορφή της πύλης χρονολογείται κατά την οθωμανική εποχή.

Νότια της πύλης υπάρχει λιθόκτιστη κρήνη.

4.2 Βορειοανατολική πύλη 4ου διαζώματος ή Φαλτσόπορτα

Η βορειανατολική πύλη του διαζώματος ή Φαλτσόπορτα (εικ. 5) έχει διπλή θύρα εισόδου (διαβατικό) (εικ. 6) που καλύπτεται με φουρνικό (αβαθή θόλο) (εικ. 7). Η πύλη προστατεύεται από ορθογωνικό προμαχώνα ενώ αμέσως ανατολικά υπάρχει μεγάλων διαστάσεων κυκλικός (κουλουροκωνικός) ενετικός προμαχώνας, γνωστός και ως «Ντάπια του Φαλτσοπορτιού» (εικ. 5 και 8). Στην ανατολική του πλευρά υπάρχει εντοιχισμένη λίθινη πλάκα με ανάγλυφη παράσταση του λέοντος του Αγίου Μάρκου και από κάτω χαραγμένη η επιγραφή MCCCCLXXXXI (=1491 μ.Χ.). Οι επάλξεις του έχουν καταστραφεί αλλά σώζεται μια στρογγυλή θυρίδα για πυροβόλο μεσαίου διαμετρήματος (εικ. 9).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εύρεση αρχαίας διόδου που ξεκινάει από το Φαλτσοπόρτι και φθάνει μέχρι την θέση Άρβαλα του γειτονικού λόφου και από εκεί στο χωριό της Βομβοκούς, τα αρχαία κατάλοιπα του οποίου ίσως ταυτίζονται με την πόλη Βουττός. Η ύπαρξη αυτού του δρόμου φανερώνει ότι μάλλον η Φαλτσόπορτα έχει κτιστεί στην θέση αρχαίας πύλης.  

Τέλος, ας σημειωθεί ότι μια μικρογραφία της Ναυπάκτου (μικρογραφία του Top Kapi) αποκαλεί τον ενετικό αυτόν προμαχώνα «Πύργο των Λιονταριών» και αναφέρει ότι η πύλη στα αριστερά του παρέμενε πάντα κλειστή.