Μεσσήνιοι στην Ναύπακτο (5ος αι. π.Χ.)
Ανάμεσα στον κατάλογο των συμμάχων των Αθηναίων κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, που μας παραθέτει ο Θουκυδίδης, αναφέρονται και οι Μεσσήνιοι οἱ ἐν Ναυπάκτῳ (2.9.4). Ποιοι ήταν, όμως, αυτοί οι Μεσσήνιοι και πώς βρέθηκαν στην Ναύπακτο να πολεμούν στο πλευρό των Αθηναίων; Η αρχή της εγκατάστασης των Μεσσηνίων αυτών στην Ναύπακτο πρέπει να αναζητηθεί στον Γ’ Μεσσηνιακό Πόλεμο (περ. 469 με 464/3 π.Χ.), κατά τον οποίον οι επαναστατημένοι είλωτες της Μεσσηνίας είχαν οχυρωθεί στο όρος Ιθώμη, διεκδικώντας την ελευθερία τους. Ο πόλεμος έληξε με μία συνθήκη μεταξύ των δύο πλευρών, σύμφωνα με την οποία οι επαναστάτες θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν ανενόχλητοι την Πελοπόννησο με τον όρο να μην επιστρέψουν ποτέ. Η Αθηναίοι, εχθρικά διακείμενοι και αυτοί εναντίον των Σπαρτιατών, δέχτηκαν τους εξόριστους Μεσσηνίους, και τους εγκατέστησαν στην Ναύπακτο, την οποία είχαν καταλάβει πριν λίγο καιρό με τον ναύαρχο Τολμίδη. Η εγκατάσταση των Μεσσηνίων εξασφάλιζε στους Αθηναίους την συμμαχία της...