Μυθικές και μη μορφές της Ναυπάκτου έως την αρχαϊκή εποχή
Πολλές είναι οι μορφές της αρχαίας Ναυπάκτου που κατάγονται ή σχετίζονται με αυτή, και που μας είναι γνωστές μέσα από τα αρχαία κείμενα. Οι περισσότερες, όπως μπορεί να σκεφτεί κανείς, χάνονται στην αχλή του μύθου. Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά κάποιες από αυτές, που ανάγονται σε εποχές προγενέστερες των μηδικών πολέμων και της κλασσικής περιόδου: Άπις ο Ναυπάκτιος : Ο μεταξύ μύθου και ιστορίας Άπις, κατά τον Αισχύλο, καταγόταν εκ πέρας Ναυπακτίας (Ικέτιδες, στ. 266-275). Στο Λεξικό Σούδα αναφέρεται ως ο πρώτος γιατρός στην Ελλάδα. Έσωσε το Άργος από βροτοφθόρα κνώδαλα , δηλαδή φοβερές ασθένειες, και λατρεύτηκε από τους κατοίκους της περιοχής. Επίσης, συνέταξε νομοθεσία για την αποκατάσταση της κοινωνικής αδικίας, κάνοντάς τον έναν από τους πρώτους (έστω μυθικούς, όπως μάλλον και ο Λυκούργος και ο Σόλων) νομοθέτες στην Ελλάδα. Ανοικτό μένει το ενδεχόμενο αργότερα να συσχετίστηκε με τον αιγυπτιακό θεό Σάραπι, ναός του οποίου υπήρχε και στην Ναύπακτο κατά την ελληνιστική εποχή. Κα