Ο μητροπολίτης Ναυπάκτου Λέων Σεμνός (12ος αιώνας)

-

             Λίγοι είναι οι γνωστοί επίσκοποι και μητροπολίτες που ποίμαναν την πόλη της Ναυπάκτου κατά την βυζαντινή εποχή. Και ακόμα και για τους γνωστούς, με εξαίρεση τον Ιωάννη Απόκαυκο και τον Κωνσταντίνο Μανασσή, ακόμα λιγότερα είναι γνωστά για την ζωή τους. Είναι, λοιπόν, ευτύχημα που για έναν από αυτούς, τον Λέοντα Σεμνό, έχουν βρεθεί τρεις μαρτυρίες για το πρόσωπό του.

Η πρώτη, και παλαιότερη γνωστή, μαρτυρία για τον Λέοντα είναι ένα συνοδικό έγγραφο προς τον αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνό με ημερομηνία 5 Μαΐου 1172. Στους υπογράφοντες το έγγραφο, αναφέρεται και ο Λέων Ναυπάκτου, ο οποίος ταυτίζεται με τον Λέοντα Σεμνό.

Δεύτερη μαρτυρία για τον μητροπολίτη είναι ένα μολυβδόβουλλο, το οποίο στην μία πλευρά του έχει την ακόλουθη έμμετρη επιγραφή, που αποτελείται από δύο δωδεκασύλλαβους στίχους:

Ἀρχιθύτην Λέοντα Ναυπάκτου σκέποις,

Σεμνὴ με Σεμνόν, ἡ πανύμνητος Κόρη.



Η άλλη πλευρά της σφραγίδας έχει ολόσωμη παράσταση της Παναγίας, η οποία κρατάει τον Χριστό στο δεξί της χέρι, με την επιγραφή ΜΡ – ΘV (Μήτηρ Θεού). Η επιλογή της Παναγίας, πέρα του ότι είναι συνήθης στις σφραγίδες τις περιόδου, έγινε και επειδή ο μητροπολιτικός ναός της Ναυπάκτου ήταν αφιερωμένος στην Θεοτόκο.

Τρίτη και τελευταία μαρτυρία για τον Λέοντα Σεμνό είναι επιγραφή σε μαρμάρινο επιστύλιο, που προέρχεται από το κάστρο της Ναυπάκτου. Στην λοξότμητη όψη του σωζόμενου τμήματός του υπάρχει η εξής επιγραφή:

Λέων ὁ Σεμνός Ναυπάκτου Θυηπόλος
Τον τύμβον ηὐπρέπισεν, ὅν βλέπεις ξέν[ε]
Ὅς, εἰ μεν εν τούτῳ πέσοι, Θεῷ χάρις.



                 Η επιγραφή είναι επίσης έμμετρη και αποτελείται από τρεις δωδεκασύλλαβους στίχους. Την επιγραφή διακοσμούν ανάγλυφα ανθέμια, ταινίες κτλ. Σύμφωνα με κάποιους μελετητές, το ανάγλυφο αποτελούσε τμήμα επιστυλίου ενός σύνθετου ταφικού μνημείου.

                Μέλη της οικογένειας των Σεμνών αναφέρονται σε πηγές κατά τον 14ο αιώνα και ίσως η οικογένεια αυτή υπήρχε ήδη από τον 12ο αιώνα. 

                Τίποτα άλλο δεν είναι γνωστό για τον Λέοντα Σεμνό, εκτός από τις τρεις αυτές μαρτυρίες. Αν κρίνουμε από τις έμμετρες επιγραφές στην σφραγίδα του και στο επιστύλιο, πολύ πιθανώς δικές του συνθέσεις, καθώς και την συμμετοχή του στην σύνοδο, μπορούμε να υποθέσουμε με σχετική βεβαιότητα ότι ο Λέων είχε υψηλό επίπεδο μόρφωσης και ότι η μητρόπολή του είχε αναβαθμισμένο κύρος κατά την διάρκεια που αυτός ήταν στο θρόνο της.


ΠΗΓΕΣ:

  • Ζωγάκη Αθηνά, Παλαιοχριστιανικά και Μεσοβυζαντινά γλυπτά από τη συλλογή της Ναυπάκτου, Ιωάννινα 2018.
  • Oikonomides Nicolas, Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art V. 2, Dumbarton Oaks 1994, α/α: 6.1.

 

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ο Μητροπολιτικός Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου στην Ναύπακτο

-
Εικόνα
  Επί της Λεωφόρου Τζαβέλα στην Ναύπακτο δεσπόζει ο μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Δημητρίου, σε ρυθμό τρίκλιτης   βασιλικής.   Ο σημερινός ναός κτίστηκε κατά την περίοδο 1978-1981 στην θέση του παλαιότερου, που κατεδαφίστηκε το 1978 λόγω φθορών από σεισμούς. Στην βόρεια πλευρά του αιθρίου υπάρχει ψηφιδωτό του Αγίου Δημητρίου, στο οποίο ο Άγιος εικονίζεται όρθιος, φέρων στρατιωτική περιβολή και χλαμύδα, κρατώντας με το αριστερό χέρι ασπίδα και με το δεξί δόρυ.  Στην κεντρική δυτική είσοδο του ναού υπάρχει προστώο με τέσσερις αράβδωτους κίονες οι οποίοι σχηματίζουν τρεις αψίδες. Στα βορειοδυτικά του κτηρίου στέκει ο πύργος του κωδωνοστασίου, με τις καμπάνες που δώρισε στην πόλη ο Ιωάννης Καποδίστριας. Εκεί βρίσκεται και το κενοτάφιο των Νικολάου Τζαβέλα και Χάιδως Φώτου Τζαβέλα. Πρώτη αναφορά σε ναό του Αγίου Δημητρίου στην Ναύπακτο γίνεται στο έργο του περιηγητή J . Spon (1675-1676),   ο οποίος αναφέρει ότι στην πόλη υπάρχουν δύο εκκλησίες, με σπουδαιότερη αυτ...
Διαβάστε περισσότερα

Μια ιδιαίτερη επιγραφή από την Ναύπακτο

-
Εικόνα
  Το 1835 ο Βρετανός περιηγητής W . M . Leake στο βιβλίο του Travels in Northern Greece , δημοσίευσε το σχέδιο μιας επιγραφής που είδε στην Ναύπακτο, η οποία βρισκόταν, όπως λέει, στον προθάλαμο ενός τζαμιού: Ο Kaibel στην συλλογή επιγραμμάτων του το 1878 παρατήρησε ότι το κείμενο της επιγραφής της Ναυπάκτου έχει πολλές ομοιότητες με το δεύτερο δίστιχο επιγράμματος (σε εξάμετρο)  που βρισκόταν σε κρήνη στην νήσο Μεγανήσι (αρχ. Τάφος), κοντά στην Λευκάδα: Ὠκεανοῦ θυγάτηρ καὶ Τηθύος εἰμὶ Νύχεια κρήνη· Τηλεβόαι γάρ με τόδ’ ὠνόμασαν. Νύμφαις μὲν προχέω λουτρὸν, θνητοῖσι δ’ ὑγείην· θῆκε δέ με Πτερέλας υἱὸς Ἐνυαλίου.   ( AP IX, 684) Ο M . L . Robert ( Hellenica , IV , σσ. 83-87), ο οποίος μελετούσε αρχαίες επιγραφές σε λουτρά και κρήνες, θεώρησε ότι προφανώς υπήρξε μια μίμηση ή χρήση ενός κοινού μοτίβου στα επιγράμματα που προορίζονταν για τους ανωτέρω χώρους. Το ίδιο φαινόταν ότι συνέβη και με την επιγραφή της Ναυπάκτου. Βάσει αυτών και της μορφής των γραμμάτων...
Διαβάστε περισσότερα

Ανεύρεση ρωμαϊκής επιγραφής- Πώς Ρωμαίοι άποικοι των Πατρών κατέληξαν στη Ναύπακτο

-
Εικόνα
  Στην οδό Φαρμάκη στη Ναύπακτο, κατά το β΄ μισό του 20 ου αιώνα, απεκαλύφθη και ανεσκάφη εντυπωσιακού μεγέθους πεντάκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική , πιθανώς ο μητροπολιτικός ναός της πόλης κατά την πρώιμη βυζαντινή εποχή. Το 1972, μικρή τομή στο δυτικό τμήμα του οικοπέδου που ανακαλύφθηκε η βασιλική αποκάλυψε μαρμάρινη πλάκα πλάτους 56 εκατοστών, ενσωματωμένη στο δάπεδο του ναού. Στην πλάκα ήταν χαραγμένη η εξής επιγραφή: P(ublio) Maedio P(ubli) [f(ilio) Qui(rina), vet(erano)] leg(ionis) XII F[ulm(inatae)] ex testamento [fieri iussit – vel alia] (αποκατάσταση επιγραφής από τον επιγραφολόγο G . Molisani ) Μετάφραση: «Διατάχθηκε να γίνει σύμφωνα με το θέλημα του Publius Maedius , του γιού του Publius Quirina , βετεράνου της 12 ης Λεγεώνας Fulminata » Πρόκειται, όπως φαίνεται, για επιτύμβια επιγραφή που έγινε για κάποιον Publius Maedius , ο οποίος ήταν βετεράνος της 12 ης Λεγεώνας που έφερε την ονομασία Fulminata (Κεραυνός). Η 12 η λεγεώνα που αναφέρεται σ...
Διαβάστε περισσότερα