Η ετυμολογία του ονόματος «Κράβαρα»

 

Ως γνωστόν η ορεινή Ναυπακτία ονομαζόταν παλαιότερα και Κράβαρα. Από πού προέρχεται, όμως, αυτή ή λέξη; Προς το παρόν οι ειδικοί δεν έχουν καταλήξει σε κάποιο ασφαλές συμπέρασμα. Αντιθέτως έχουν προταθεί πολλές θεωρίες. Ας δούμε μερικές:

Το όνομα «Κράβαρα» αναφέρεται ήδη από το 1454-55 σε οθωμανικά κατάστιχα, συνεπώς απορρίπτεται εξαρχής η διαδεδομένη παρετυμολογία ότι προέρχεται από την φράση «κάρα βαρείτε» (βαράτε στο κεφάλι) που υποτίθεται ότι φώναζαν οι Έλληνες αγωνιστές εναντίον των Τούρκων σε κάποια προεπαναστατική μάχη των αρχών του 19ου αιώνα.

Μια άλλη δημοφιλής θεωρία θέλει η λέξη «Κράβαρα» να είναι σλαβικής προέλευσης και σημαίνει τόπο κατάλληλο για βοσκή αγελάδων ή τον βοσκό (πβ. τσέχικα kráva = αγελάδα < πρωτοσλαβικό *korva). Η ετυμολογία αυτή αμφισβητήθηκε από κάποιους, οι οποίοι αντέτειναν ότι τα ορεινά και δύσβατα εκείνα μέρη δεν είναι κατάλληλα για βοσκή μεγάλων κοπαδιών βοδιών ή αγελάδων, ώστε να δικαιολογηθεί η ονοματοδοσία ολόκληρης της περιοχής. Να σημειωθεί, βέβαια, ότι υπάρχουν αναφορές πως σε παλαιότερες εποχές έβοσκαν στις πλαγιές των Κραβάρων ολόκληρα κοπάδια από μικρόσωμες ράτσες αγελάδων.    

Άλλοι υποστηρίζουν την αλβανική αρχή της λέξης, προερχόμενη από κάποια λέξη (grabë;) που σήμαινε χαράδρα, βαθούλωμα, δηλαδή τόπο τραχύ.  Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η ονομασία προήλθε από το κύριο όνομα Κράβαρη (Kiravar), πιθανώς Αλβανού διοικητή ή άρχοντα της περιοχής, ο οποίος αναφέρεται στο φορολογικό οθωμανικό κατάστιχο του 1454-5. Συνεπώς, η λέξη Κράβαρα πρόκειται για ανθρωπωνύμιο, μια υπόθεση που κερδίζει έδαφος έναντι των άλλων, καθώς βασίζεται σε συγκεκριμένο ιστορικό έγγραφο. Το αν το όνομα του Κράβαρη ήταν το κανονικό του ή απλό δηλωτικό προέλευσης (δηλαδή από τα Κράβαρα, κάτι που σημαίνει ότι το όνομα της περιοχής προϋπήρχε) δεν είναι δυνατό να εξακριβωθεί.

Πολύ ενδιαφέρουσα αν και μάλλον απίθανη, είναι και η πρόταση του Κ. Σάθα, ο οποίος ετυμολογεί την λέξη Κραβαρίται από το αρχαίο λοκρικό φύλο Κραυαλίδαι, το οποίο ήταν εγκατεστημένο, κατά τους αρχαίους λεξικογράφους, κοντά στην πόλη της Κίρρας, που βρισκόταν ανατολικά της σημερινής Ιτέας. Υποτίθεται ότι μια, αμαρτύρητη από τις πηγές, μετανάστευση αυτού του φύλου στην ορεινή Ναυπακτία ίσως έδωσε το όνομά του στην περιοχή.

Λιγότερο πιθανές είναι οι ετυμολογήσεις που θέλουν την λέξη να προέρχεται από το λατινικό gravis=σοβαρός, το μεσαιωνικό κράβα= μεταδοτική ασθένεια των προβάτων, το αρχαίο ελληνικό κραῦρος= ξηρός, εύθρυπτος, συνεπώς άγονος, ή από το δημώδες γάβρος= καρπίνος, είδος φυλλοβόλου δένδρου που ευδοκιμεί στην ορεινή Ναυπακτία.   

Για μια πιο λεπτομερή μελέτη του ζητήματος, μπορείτε να ανατρέξετε στο άρθρο του Χ. Χαραλαμπόπουλου, ΚΡΑΒΑΡΑ, Πώς ετυμολογείται η λέξη, ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΚΑ, τόμος Β΄, σελ. 341 κ.ε.