Η εικόνα της Παναγίας Ναυπακτιωτίσσης και το χειρόγραφο του Παλέρμο

-


 

Στο Παλέρμο της Σικελίας φυλάσσεται δίφυλλη ελληνική περγαμηνή του 12ου αιώνος, περιέχουσα αντίγραφο του καταστατικού της Αδελφότητας της Παναγίας Ναυπακτιωτίσσης στην Θήβα. Στην κορυφή φέρει μικρογραφία της Παναγίας η οποία εικονίζεται όρθια, επί μαρμαροθετημένου δαπέδου, σε στάση δέησης.  Θεωρείται ότι η εικόνα είναι πιστό αντίγραφο της εφέστιας εικόνας της Παναγίας που θα βρισκόταν στον μητροπολιτικό ναό της Ναυπάκτου. Η γραφή σε ορισμένα σημεία της περγαμηνής παρουσιάζει δυσκολία στην ανάγνωση λόγω φθοράς, αλλά σε γενικές γραμμές σώζεται σε καλή κατάσταση. Στην Σικελία κατέληξε μάλλον μετά τις επιδρομές των Νορμανδών το 1147 στα βυζαντινά εδάφη.

Δεν είναι σαφές πώς ιδρύθηκε μια αδελφότητα αφιερωμένη στην Παναγία Ναυπακτιώτισσα στην Θήβα. Μια θεωρία είναι ότι μέλη της ήταν Ναυπάκτιοι που διέφυγαν από την Ναύπακτο μετά από εξέγερση εναντίον του τυραννικού διοικητή της πόλης Γεωργίου ή Μωρογιώργου, όπως τον αποκαλούσαν, το 1026. Άλλη άποψη λέει ότι η απόφαση να λάβει η αδελφότητα αυτό το όνομα ελήφθη λόγω της εκτεταμένης φήμης που είχε αποκτήσει εκείνη την εποχή η λατρεία της Παναγίας Ναυπακτιώτισσας σε πολλά μέρη.

Από το περιεχόμενο του κειμένου, το οποίο υπογράφεται από 49 άτομα (19 κληρικούς και 30 λαϊκούς), μαθαίνουμε μεταξύ άλλων ότι  η εικόνα της Παναγίας Ναυπακτιώτισσας βρίσκεται στον ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ της μονής «των Ναυπακτισσών» στην περιοχή του Γυρίου Θηβών.  Την εικόνα η αδελφότητα θα την τιμά με θείες τελετουργίες. Δεν είναι σαφές αν η εικόνα, που αναφέρει το κείμενο, είναι η πρωτότυπη που υπήρχε στον μητροπολιτικό ναό της Ναυπάκτου και μεταφέρθηκε στην Θήβα από διωγμένους Ναυπακτίους ή αντίγραφο αυτής. Επίσης, δεν διευκρινίζεται αν η μονή έλαβε το όνομα Ναυπακτισσών επειδή οι μοναχές ήταν Ναυπάκτιες ή από την εικόνα που φυλασσόταν στο μοναστήρι.   

Η τύχης της εικόνας αγνοείται. Ίσως καταστράφηκε ή αποτέλεσε λεία των νορμανδικών επιδρομών που προαναφέραμε. Το μόνο που απέμεινε να θυμίζει την λατρεία της Παναγίας Ναυπακτιώτισσας στην Θήβα καθώς και την φήμη που αυτή είχε αποκτήσει στην περιοχή είναι το χειρόγραφο με την μικρογραφία της Θεοτόκου.

 

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ο Μητροπολιτικός Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου στην Ναύπακτο

-
Εικόνα
  Επί της Λεωφόρου Τζαβέλα στην Ναύπακτο δεσπόζει ο μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Δημητρίου, σε ρυθμό τρίκλιτης   βασιλικής.   Ο σημερινός ναός κτίστηκε κατά την περίοδο 1978-1981 στην θέση του παλαιότερου, που κατεδαφίστηκε το 1978 λόγω φθορών από σεισμούς. Στην βόρεια πλευρά του αιθρίου υπάρχει ψηφιδωτό του Αγίου Δημητρίου, στο οποίο ο Άγιος εικονίζεται όρθιος, φέρων στρατιωτική περιβολή και χλαμύδα, κρατώντας με το αριστερό χέρι ασπίδα και με το δεξί δόρυ.  Στην κεντρική δυτική είσοδο του ναού υπάρχει προστώο με τέσσερις αράβδωτους κίονες οι οποίοι σχηματίζουν τρεις αψίδες. Στα βορειοδυτικά του κτηρίου στέκει ο πύργος του κωδωνοστασίου, με τις καμπάνες που δώρισε στην πόλη ο Ιωάννης Καποδίστριας. Εκεί βρίσκεται και το κενοτάφιο των Νικολάου Τζαβέλα και Χάιδως Φώτου Τζαβέλα. Πρώτη αναφορά σε ναό του Αγίου Δημητρίου στην Ναύπακτο γίνεται στο έργο του περιηγητή J . Spon (1675-1676),   ο οποίος αναφέρει ότι στην πόλη υπάρχουν δύο εκκλησίες, με σπουδαιότερη αυτ...
Διαβάστε περισσότερα

Μια ιδιαίτερη επιγραφή από την Ναύπακτο

-
Εικόνα
  Το 1835 ο Βρετανός περιηγητής W . M . Leake στο βιβλίο του Travels in Northern Greece , δημοσίευσε το σχέδιο μιας επιγραφής που είδε στην Ναύπακτο, η οποία βρισκόταν, όπως λέει, στον προθάλαμο ενός τζαμιού: Ο Kaibel στην συλλογή επιγραμμάτων του το 1878 παρατήρησε ότι το κείμενο της επιγραφής της Ναυπάκτου έχει πολλές ομοιότητες με το δεύτερο δίστιχο επιγράμματος (σε εξάμετρο)  που βρισκόταν σε κρήνη στην νήσο Μεγανήσι (αρχ. Τάφος), κοντά στην Λευκάδα: Ὠκεανοῦ θυγάτηρ καὶ Τηθύος εἰμὶ Νύχεια κρήνη· Τηλεβόαι γάρ με τόδ’ ὠνόμασαν. Νύμφαις μὲν προχέω λουτρὸν, θνητοῖσι δ’ ὑγείην· θῆκε δέ με Πτερέλας υἱὸς Ἐνυαλίου.   ( AP IX, 684) Ο M . L . Robert ( Hellenica , IV , σσ. 83-87), ο οποίος μελετούσε αρχαίες επιγραφές σε λουτρά και κρήνες, θεώρησε ότι προφανώς υπήρξε μια μίμηση ή χρήση ενός κοινού μοτίβου στα επιγράμματα που προορίζονταν για τους ανωτέρω χώρους. Το ίδιο φαινόταν ότι συνέβη και με την επιγραφή της Ναυπάκτου. Βάσει αυτών και της μορφής των γραμμάτων...
Διαβάστε περισσότερα

Ανεύρεση ρωμαϊκής επιγραφής- Πώς Ρωμαίοι άποικοι των Πατρών κατέληξαν στη Ναύπακτο

-
Εικόνα
  Στην οδό Φαρμάκη στη Ναύπακτο, κατά το β΄ μισό του 20 ου αιώνα, απεκαλύφθη και ανεσκάφη εντυπωσιακού μεγέθους πεντάκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική , πιθανώς ο μητροπολιτικός ναός της πόλης κατά την πρώιμη βυζαντινή εποχή. Το 1972, μικρή τομή στο δυτικό τμήμα του οικοπέδου που ανακαλύφθηκε η βασιλική αποκάλυψε μαρμάρινη πλάκα πλάτους 56 εκατοστών, ενσωματωμένη στο δάπεδο του ναού. Στην πλάκα ήταν χαραγμένη η εξής επιγραφή: P(ublio) Maedio P(ubli) [f(ilio) Qui(rina), vet(erano)] leg(ionis) XII F[ulm(inatae)] ex testamento [fieri iussit – vel alia] (αποκατάσταση επιγραφής από τον επιγραφολόγο G . Molisani ) Μετάφραση: «Διατάχθηκε να γίνει σύμφωνα με το θέλημα του Publius Maedius , του γιού του Publius Quirina , βετεράνου της 12 ης Λεγεώνας Fulminata » Πρόκειται, όπως φαίνεται, για επιτύμβια επιγραφή που έγινε για κάποιον Publius Maedius , ο οποίος ήταν βετεράνος της 12 ης Λεγεώνας που έφερε την ονομασία Fulminata (Κεραυνός). Η 12 η λεγεώνα που αναφέρεται σ...
Διαβάστε περισσότερα